Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents Gabriel, LuziGabrieli, Gabriele de lemma sequent

Gabriel, Steffan
* ca. 1570 a Ftan, † 6-11-1638 a Glion, ref., da Ftan. Figl da Men. ∞ Maria n. Cangina, da Flem. Instrucziun a la Scola da lat. S. Nicolai a Cuira 1588-89. Stud.teol. al Carolinum a Turitg 1590-93, nua ch'el ha stabilì relaziuns impurtantas, p.ex. cun il prof. da teol. Kaspar Waser e cun Johann Jakob Breitinger. Recepì en la Sinoda retica 1593. Plevon a Flem fin il 1599, alura per gronda part a Glion. Bandischà ad Altstätten en consequenza dals Scumbigls grischuns, ha el exercità ses uffizi a Turitg tr. il 1620 ed il 1626. G. è era s'engaschà sin il plaun politic en favur da la libertad da cretta en il territori da las Trais Lias e da las Terras subditas, nua ch'el è sa mussà in fervent partisan venez. ed adversari da la Spagna. Sco predicatur da la penetienzia ha el propagà la renovaziun religiusa e morala. Il 1618 ha el participà a la dretgira nauscha da Tusaun, instradada dals preditgants ref. cunter la partida "spagnola". Il 1528 ed il 1533-38 è el stà decan da la LG ed a partir dal 1632 era minister da la Sinoda. Il 1611 è cumparì ses catechissem «Ilg vêr sulaz da pievel giuvan» che cumbatteva per il meglierament moral e religius e che cuntegna, ultra dal catechissem, psalms, chanzuns ed uraziuns. Quest'ovra ha fixà l'idiom surs. en furma scritta e mantegnì, grazia a las translaziuns en tudestg e talian, sia influenza ed impurtanza fin viaden il 19. tschientaner. Ad Altstätten ha G. scrit  «Ünna stadera da pasar quala seig la vera cardienscha», publitgada il 1625. Questa scrittira apologetica cunter l'«Anatomia» (catolica) dad Adam Nauli è cumparida en tschintg ediziuns rum. ed en set tudestgas. Suenter il return da Turitg, ha G. cumbattì la missiun dals chaputschins («Antidotum», 1627) ed è stà prob. l'iniziant da la pretensiun dals preditgants a la LG (1628) da relaschar ina "formula da disciplina ecclesiastica" per tut las baselgias grischunas. G. ha era stgaffì per la regiun ref. da Glion e conturns in tribunal ecclesiastic che survegliava la morala dals parochians. El è stà quel ch'ha dà in fundament solid a la refurmaziun en Surselva.


Litteratura:
M. Bundi, Stephan G., 1964; Deplazes, Funtaunas 2.

Lucia Walther

lemma precedents Gabriel, LuziGabrieli, Gabriele de lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: