| 
 e-LIR / Lexicon
 
 Assistenza e-LIR
 
 Contact
 
 Publicaziun
 
 Sponsurs
 
 
 | 
 
    
    | 
    
    | Lexicon Istoric Retic (LIR) 
 
 A  B  C  D  E  F  G  H  I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z
 
 
  Valragn
 Vischnanca polit., cirq. V., distr. Rain Posteriur. Vitg aglomerà al portal nord dal tunnel dal S. Bernardin. 1219 de Reno, tud. Hinterrhein (uffiz.). 1781 171 abit.; 1850 163; 1900 147; 1950 94; 1990 68, 2000 105. Territori utilisà sco regiun d'alp avant l'immigraziun dals Gualsers en il 13. e 14. tschientaner. Fin viaden il 13. tsch. han exercità ils signurs de Sax-Mesauc la suveranitad territoriala. Il 1219 han quels regalà lur atgna baselgia da S. Pieder a la baselgia collegiata a S. Vittore. V. è il pli vegl abitadi da Gualsers doc. en il nord dal S. Bernardin: dal 1274 datescha in contract da protecturat stipulà tr. il barun Albert de Sax-Mesauc ed ils frars gualsers Jakob e Hubert, dal 1286 in contract da feud ereditar negozià tr. il convent da S. Vittore ed ina gruppa da colonists da lingua tud., derivanta per gronda part da la Val Formazza e dal Simplon. Il 1301 è attestà per l'emprima giada il vischinadi da V. Dal 14.-19. tsch. han pratitgà ils da V., ultra da l'agricultura e da l'economia d'alp, transports da sauma sur il S. Bernardin (susta a V. dal 1580). A la veglia via da sauma sa chatta la «Landbrüggä», construida da Peter Zurr il 1692 (renovada gia il 1696). Il 1799 ed il 1800 è la vischnanca da V. vegnida sblundregiada tras truppas franz. ed austriacas. Il 1960-67 è vegnì construì il tunnel dal S. Bernardin. A partir dal 1965 ha mantegnì la Confed. ina plazza da chars armads al vest da V. Il 2008 lavuravan 86% da las persunas cun activitad da gudogn a V. en il sectur primar.
 Litteratura:
 Kdm GR 5, 251-56; Gem. GR, nr 61, 1985; E. Rizzi, L’archivio Sacco-Trivulzio e la colonizzazione Walser nel Rheinwald e nell'Alta Mesolcina, 1985; Simmen, Wappen, 273-76; S. Conzett, A. Lenz, Bergdorf Hinterrhein: erlebt, erinnert, erzählt, 2005; L. Röösli, Hinterrhein: Umbruch im Bergdorf [DVD], 2005. .
 
 Kurt Wanner
 
 
 | 
  
 
 © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
 il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
 electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.
 
 
 |  |  |   
 
 
 Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail:
   |  |