e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Uniun da tiradurs dal Grischun Uniun dals Grischs (UdG)  Uniun da traffic dal Grischun (UTG) Fundada il 1909 a Bravuogn, resortida dal biro da traffic da Cuira (fundā il 1903) e da l'Associaziun da las societads da traffic dal Grischun (fundada il 1905). L'UTG vegn manada d'ina suprastanza da tschintg e d'ina cummissiun da traffic da 15 commembers. Il biro da traffic chant. sa chatta a Cuira. Giovanni Giacometti ha creā ils emprims placats dal Grischun, e propagandists čn ids tras l'Europa ed ils Stadis Unids da l'America a far referats cun diapositivs. Giā avant l'Emprima Guerra mundiala ha l'UTG marcā numerusas sendas da viandar. Ella č sa remessa mo plaunsieu da las duas guerras mundialas. Ils gieus olimpics dal 1928 e dal 1948 a S. Murezzan han provocā mintgamai grondas midadas sin il martgā mundial. A partir dals onns 1950 e fin vers la fin dal tschientaner ha il turissem grischun pudė registrar in record suenter l'auter pertutgant il dumber da pernottaziuns, dad automobils (che portan ils turists), da telefericas e kilometers pistas da skis e loipas da passlung. Causa la conjunctura auta en tut ils secturs economics na chattavan blers hotels betg adina avunda persunal per las stagiuns d'enviern (Hotellaria). En ils onns 1970 ha la parahotellaria cumenzā a giugar ina rolla adina pli impurtanta. A chaschun da l'emprima dumbraziun da l'enviern 1954/55 offriva ella 11'106 letgs, il 1980/81 165'559 ed il 2009/10 ca. 132'000. La lescha chant. davart il turissem dal 1966 e quella revedida dal 1979 han procurā a l'UTG ils meds finanzials per ademplir las incumbensas, cumpensar las expensas che creschivan ad in crescher e tegnair pass cun il svilup internaziunal. En consideraziun da l'impurtanza creschenta dal marketing dapi ils onns 1980, ha l'UTG cumenzā da quel temp a far reclama cun il logo "Graubünden. Die Ferienecke der Schweiz" (dapi il 2003 mo pli cun "Graubünden"). Il turissem fa valair sia predominanza economica era sin il champ politic. Litteratura: 75 Jahre Verkehrsverein Graubünden 1909-1984, 1984. Adolf Collenberg  Uniun da tiradurs dal Grischun Uniun dals Grischs (UdG)  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: