Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents Umbrail, Pass da l'Uniun chantunala da musica dal Grischun lemma sequent

Uniun chantunala da chant dal Grischun (UCCG)
Il chant solistic e da cuminanza ha accumpagnà da tuts temps rituals religius, usits e festivitads profanas. Il chant popular a capella a quatter vuschs è s'affirmà en il 19. tsch., l'emprim en il repertori da chanzuns (patrioticas) per cors virils, cun in pau retard era per cors maschadads. Als piuniers dal chant choral grischun ed iniziants d'ina uniun chant. da chant appartegnan Johann Jakob Früh e Johann Gottlieb Laib, omadus originars dal Württemberg e magisters da musica e chant a Curia. Sco dirigents han els giugà da bell'entschatta ina rolla centrala.
Il 1831 ha l'Uniun dals chors virils dal Grischun organisà a Zezras l'emprima festa da chant en il Grischun. En il quart decenni è succedida la fundaziun dal chor da Tusaun (1836) e d'Eigias (1838). L'onn da fundaziun da l'Uniun fed. da chant, il 1842, han ins decidì da reunir las uniuns chant., ed ins ha elegì ina cumissiun sut in directur chant. (Früh). Questa uniun n'è betg sa dada statuts. Sco emprima federaziun distr. è vegnida fundada il 1846 il Hinterrheinthalischer Sängerverband. La tenuta lib.-patriotica dal moviment dals chors ha gì per consequenza (almain parzialmain) che naginas uniuns cat. n'èn sa participadas a la Festa da chant dals 31-5-1852 a Cuira; era mancavan chors da las vals talianas. Quel di ed en quel lieu è vegnida fundada l'UCCG. L'emprim presidi ha surpiglià il medi da Cuira Franz Martin Kaiser, e sco comm. da la suprastanza èn vegnids elegids, sper Früh e Laib, il mastral da Tusaun Martin Schreiber, il plevon da Lantsch Sut Martin Klotz ed il magister da musica da Zezras Johann Anton Held. Ils statuts èn suandads pir il 1866 e la bandiera datescha dal 1868. Il 1875 (a Samedan) èn ils chors engiadinais entrads en l'UCCG e, sco emprim chor tal., è s'unida la societad da la Bergiaglia (chor viril). Dapi la Festa da chant dal 1877 (a Tavau) vegnivan ils chors repartids en classas da prestaziun. Suenter la crisa dals 1880 enavant, per part prob. en consequenza da l'emigraziun da blers umens giuvens, ha la Festa da la Chalavaina dal 1899 dà nov schlantsch a chors e componists (Otto Barblan e.a.). Il 1908 èn vegnidas preschentadas a Cuira las chanzuns da concurrenza per l'emprima giada en moda concertanta (q.v.d. senza ustaria) en ina halla (37 chors tud. e rum. dad umens, dunnas e chors maschadads). Il 1925 (a Tusaun) è l'UCCG sa dà novs statuts ed in nov directori da tschintg che furmavan, ens. cun ils set pres. dals districts, il comité central. La zona da silenzi è vegnida introducida il 1932 (a Tavau), ed il sistem da valitaziun da la prestaziun cantica dals singuls chors è vegnì simplifitgà. Dapi quel onn han las festas chant. da chant lieu mintga sis onns. En il decenni 1940-50 è il dumber da chors quasi sa dublà a 76 chors (51 virils, 22 maschadads e trais da dunnas) cun passa 3'000 chantaduras e chantadurs. Il 1948 ha prestà Luzius Juon lavur da piunier cun fundar la Scola da chant da Cuira entaifer la scolaziun musicala da la giuventetgna. La festa giubilara per il 100. anniversari da l'UCCG ha gì lieu il 1952 a Flem. Dapi la Festa chant. da chant a Tavau dal 1956 sa preschentan ils chors duas giadas cun lur chanzun da concurrenza: l'emprim davant la giuria en la zona da silenzi ed alura en la tenda da festa. Per promover il chant tar la giuventetgna han ins dà il 1974 a Tavau per l'emprima giada in concert da giuvenils cun sis chors. Dapi ils onns 1970 sa fa valair a las festas chant. la dominanza dals chors rum. (la mesadad fin dus terzs). Sut il presidi da Reto Gredig è l'UCCG sa dada il 1982 novs statuts, ed ins ha stipulà novs reglaments per festas da chant e fundà l'Uniun da veterans. Era la scolaziun da dirigents è vegnida promovida e professiunalisada. Il dumber d'activas ed activs a las festas da chant han cuntanschì dimensiuns da record: il 1986 èn sa producids 3'500 chantadurs e chantaduras a Mustér, ed il 1993 èn sa preschentads a Flem - ens. cun la Festa chant. da chant da la giuventetgna e dals scolars (l'emprima en Svizra) - durant dus fins d'emna passa 6'000 activs (92 chors da creschids e 38 da giuvenils). Il 1996 ha gì lieu a Landquart la segunda Festa da chant da la giuventetgna, e dal 1998-2000 è la giuventetgna sa scuntrada ina giada l'onn per in'emna da chant.
Districts 2010: Rain Posteriur-Moesa (fundà il 1846), Alvra (1920), Grischun dal Nord, Surselva (1902), Engiadina-Bergiaglia-Puschlav-Mesauc (1994). Dumber da chors 2010: 122 comm. da l'UCCG cun total 3'536 comm. activs (inclus comm. da plirs chors) repartids sin 44 chors virils, 76 maschadads e dus chors da dunnas. Ultra da quels chors instrueschan 17 scolas da chant e da musica regiunalas la giuventetgna. L'UCCG è comm. da l'Uniun svizra da chors dapi la fundaziun da quella il 1977.


Litteratura:
Uniun chant. da chant dal Grischun 1852-2002, 2002.

Adolf Collenberg

lemma precedents Umbrail, Pass da l'Uniun chantunala da musica dal Grischun lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: