e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Salis, Johann Ulrich von (Seewis) Salis, Johann Ulrich von (Soglio)  Salis, Johann Ulrich von (Seewis) * 24-5-1777 a Sievgia, † 15-1-1817 a Cuira, ref., da Malans. Figl da Johann Ulrich. Frar da Johann Gaudenz. Quinà da Daniel, Carl Ulysses e Vincenz. Nubil. Vasta furmaziun umanistica, cameralistica, artistica ed en scienzas natiralas a Losanna (1786-91), Strassburg (1792), Stuttgart (fin il 1795) e Marburg (fin il 1797). Aderent da la partida austr., è el mitschà il 1797-99 en l'exil a Turitg d'ina eventuala arrestaziun tras la partida franz. (dus quinads e dus frars èn vegnids deportads resp. exiliads). Dapi il zercl. 1799 ha el patì d'ina paralisa da las chommas, ma la rait fitg vasta d'amis e da correspundents scientifics prominents (tr.a. Hans Conrad Escher von der Linth) ha permess ad el da realisar numerusas lavurs davart la scienza natirala, l'istorgia dal Grischun e la lingua rumantscha. Persunalitad cun in savair enciclopedic (betg mo davart il Grischun), redactur dal «Neuer Sammler» (a partir dal 1806 ens. cun Johann Baptista von Tscharner). Pres. da la Societad economica (a partir dal 1811), comm. dal cussegl da scola e dal directori da la Scola chantunala evang. 1815. Ses plan da fundar ina societad istorica dal Grischun è vegnì realisà pir 10 onns suenter sia mort. Engaschà sin plaun politic sur la fam. e sur ina rait d'amis da grond'influenza. Collavuratur a l'ediziun dal relasch da Johannes von Müller. S. ha scrit tr.a. ina contribuziun davart l'idiom da Tavau che ha servì da funtaunas a l'«Idiotikon svizzer». Pianist talentà. Ovras: Gesammelte Schriften, edì da C. von Mohr, 2 ts, 1858-61. Litteratura: G. von Salis-Seewis, Ein bündnerischer Geschichtsforscher vor hundert Jahren, 1926 (cun reg. d'ovras commentà, 170-89); Geneal. Salis, tav. 10/26; Bedeutende Bündner 1, 444-52. Adolf Collenberg  Salis, Johann Ulrich von (Seewis) Salis, Johann Ulrich von (Soglio)  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: