e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Lumnezia, Val Luortza  Luorscha Vischnanca polit. TI, situada en la Val dal Blegn, tal. Olivone (uffiz.). Tr. il 1193 ed il 1343 č L. s'acquistą da la fam. nobla indigena de Torre numerusas alps al sid dal Pass dal Lucmagn. Il 1255 han ils purs da L. empruvą da sa patrunar da las alps claustralas Sassedo, Aranasc e Froda. Il 1371 ha la claustra da Mustér impegną tr.a. era a L. pastgiras d'alp da la vart grischuna dal Cuolm da S. Maria (Lucmagn). Dal temp medieval tardiv fin la fin dal 1900 han L. ed Aquila era possess ed utilisą alps sin la Greina e sin territori da Vrin (Blengias) ed han giugą ina rolla impurtanta en l'urbarisaziun da questas regiuns. Il 1606 ha l'avat Jakob Bundi ordiną ch'ins dettia in gentar a las autoritads da L. durant il pelegrinadi dals 15 d'avust a la chaplutta da Nossadunna sin il Cuolm da S. Maria e ch'ins porschia in bun vin als ulteriurs pelegrins; quest'obligaziun č sa mantegnida fin il di dad oz. L'ustier da l'ospizi da S. Maria dastga persuenter rimnar laina dad arder en ils guauds vischins da L. Da L. deriva l'avat Columban Sozzi ch'ha maną la scola claustrala da Mustér ad ina nova fluriziun. L. č possessura da l'ospizi da Casatscha al pe dal Cuolm da S. Maria. Litteratura: G. Bolla, La storia di Olivone, 1931; Müller, Abtei Disentis; Bundi, Besiedlung, 311 s. Adolf Collenberg  Lumnezia, Val Luortza  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: