e-LIR / Lexicon
Assistenza e-LIR
Contact
Publicaziun
Sponsurs
|
Lexicon Istoric Retic (LIR)
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
 Bancas Avant il 1800 n'han betg existì bancas en il Grischun. Ins produciva sez il bler e pajava en natiralias. Tgi che basegnava daners emprestava quels o.t. da spediturs a Cuira (Massner, Bavier, Fischer, Dalp e.a.) u da l'aristocrazia e da la signuria locala. En il 18./19. tsch. accordavan era plaivs e chaplanias credits (p.ex. Morissen). <br />Il 1808 è vegnida fundada a Cuira ina cassa da spargn che concediva credits favuraivels. Speculaziuns falladas e la concurenza tras la Cassa da spargn chant., fundada il 1847, han mess ina fin a quella il 1850. L'onn 1862 han spediturs e commerziants da Cuira fundà la Banca per il Grischun per fatschentas grondas. La Banca commerziala, fundada il 1865 per la clientella pitschna, è vegnida remplazzada il 1870 da la <elirlink href="aid:742">Banca Chantunala Grischuna</elirlink> (BCG). Ses retgav vegniva impundì a l'entschatta per reglar il quint da las vias e pli tard per finanziar la construcziun da la VR e da l'Institut da provediment Riòlta. La Banca per il Grischun ha mess en circulaziun atgnas notas fin il 1880, la BCG fin a la fundaziun da la Banca naziunala il 1907. <br />Enturn il 1900 èn s'engaschadas uschen. bancas da turissem cun sedia en ils centers turistics en la finanziaziun d'hotels e da la viafier: en l'Engiadina la Banca Töndury a S-chanf (ina banca privata fundada il 1856 da Gian Töndury, a partir dal 1888 Banca d'Engiadina J. Töndury & Cie. a Samedan), a Tavau la Bank für Davos (fundada il 1896, a partir dal 1908 Rhätische Bank). A S. Murezzan ha fatg Rudolf Bavier era da banchier en ses Hotel Belvédère (1896-1905), alura ha el vendì quella part a la Banca da S. Murezzan. <br />L'Emprima Guerra mundiala ed ils onns da crisa suandants han influenzà a moda negativa ils affars bancars. Tuttas trais bancas da turissem han stuì capitular: la Banca da S. Murezzan è vegnida integrada il 1919 en la Banca populara svizra, la Rhätische Bank il 1930 en la Credit Suisse; la Banca d'Engiadina è vegnida liquidada il 1934. Il medem onn ha la Banca per il Grischun fatg scussiun ed è vegnida remplazzada il 1935 da la Banca privata grischuna (fin il 1963). Era la BCG ha gì grevs decennis pervi da ses engaschament en l'hotellaria ed en l'agricultura. <br /> La Cooperativa da credit grischuna, fundada il 1914 cun agid da la BCG, e la Schweizerische Hotel-Treuhand-Gesellschaft, fundada il 1921 cun subvenziuns fed., duevan segirar la survivenza dals hotels. L'agricultura è vegnida sustegnida a partir dal 1932 o.t. da la Cassa d'agid per purs (alimentada p.p. dalla BCG). L'economia interna è vegnida promovida a partir dal 1927 da la bursa grischuna cun sedia a Cuira (commerzi cun palpiris da valur e cun martganzia). L'emprima Cassa Raiffeisen dal Grischun è vegnida fundada il 1910 a Zezras. Quels instituts, organisads sin basa cooperativa, vegnivan manads durant decennis en occupaziun secundara e servivan als basegns da l'agricultura e da la mastergnanza locala.<br /><br /></p> Archiv:
Ovras:
Funtaunas:
Litteratura: Las cassas de Raiffeisen, en: Il Glogn, 11/1937, 135 s.; Töndury, Volkswirtschaft, 144-56; F. Maissen, La pleiv sco institut da beneficenza ed emprest [...], en: Annalas, 90/1977, 153-73; D. Decurtins, S. Grossmann, Auf Gedeih und Verderb, 1994; HbBG 3, 82-84.
Adolf Collenberg

© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.
| |
|

Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail:
|
|