e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Academias Acziun catolica  Acla L'acla è dad ina vart in bain en vischinanza d'in vitg cun clavà ed uigl, ers, prada e maghers, ma per ordinari senza tegia u chasa, da l'autra vart in mises al pe dad in'alp cun clavà, uigl e tegia u chasa, prada e pastgira. Il term designescha en general l'edifizi d'in tal bain u mises. Las aclas han savens agens nums, p.ex. Acla Pardatsch (Vella), Acla Chanels (S-chanf). Il pled deriva dal lat. <em>accola</em>, rum. vischinadi. 960 <em>cum alpibus et vineis [...] et accolis et forestis</em> (bains externs a Termin, en possess da la curt roiala da Cuira). Ca. 1150 <em>acola</em> (culegna a Versomi/Tenna). Il 1391 è doc. <em>"ein Agglen uff Turus </em>[= Turisch]<em> ze Vallendaus gelegen, die man nennet Aggla Plaischi da Foppa" </em>che cumpigliava, tenor in doc. dal 1408<em>, "Haus und Hof mit Stadel und Hofrayti, Äcker und Wiesen mit Weg und Steg, mit Wun und Weid".</em> La plipart da las aclas anc oz existentas eran en il temp medieval culegnas abitadas durant l'entir onn, p.ex. l'Acla Medel/Lucmagn, doc. il 1380 sco <em>Aquiletta</em>, <em>Aquila</em>. Anc il 1570 conferma Durich Chiampell l'existenza da numerusas aclas abitadas, situadas ordaifer las vischnancas d'Engiadin'Ota. Al sid da las Alps signifitgava <em>accola</em> era il tschains da basa fixà da la vischnanca per ina nova runcada.</p> Archiv: Ovras: Funtaunas: Litteratura: DRG 1, 76-82; Bundi, Besiedlung, 42, 364; J. Mathieu, Maiensässwirtschaft in Graubünden, 15.-19. Jahrhundert, en: JHGG, 1990, 71-125; D. Giovanoli, Alpschermen und Maiensässe in Graubünden, 2004². Martin Bundi  Academias Acziun catolica  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: