Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents SportSprecher, Andreas (von Bernegg) lemma sequent

Sport d'enviern
En il Grischun vegnivan utilisads dapi il temp medieval tardiv scarsolas, gianellas ed ina sort da skis sco utensils da lavur. A l'entsch. dal 19. tsch. gievan ins cun patins sin ils lais schelads. Il sport d'enviern modern ha cumenzà en ils onns 1850. Il 1869 ha Tavau realisà l'emprim glatsch artifizial ed il 1880 fundà l'emprim club da patinadi dal Grischun. Dal 1880 datescha l'emprim gieu da curling a S. Murezzan. A partir dal 1890 èn suandads gieus da hockey sin glatsch, organisads da giasts englais a Tavau, Arosa e S. Murezzan. Il 1921 è vegnì fundà il Club da hockey Tavau ch'ha introducì il sport da hockey modern en il Grischun. Enturn il 1860 ha construì Samuel Hnatek da Segl Maria l'emprima aissa da naiv. Il 1880 èn ids Carl Spengler e Wilhelm Paulcke cun skis a Tavau, ed il 1893 han fatg Tobias e Johann Branger l'emprima tura da skis da Tavau ad Arosa. Ils emprims clubs da skis èn vegnids fundads il 1903 a Tavau ed a S. Murezzan, il 1904 ad Arosa ed a Puntraschigna. Quests clubs organisavan curs da skis e cumpetiziuns. A partir dal 1900 èn vegnidas organisadas concurrenzas da passlung e da sigl cun skis, il 1908 l'emprima cursa rapida a S. Murezzan. Il Derby da Parsenn, inizià il 1924, è daventà la concurrenza da skis la pli enconuschenta en il Grischun. Ils dus gieus olimpics d'enviern dal 1928 e dal 1948 a S. Murezzan èn stads da grond'impurtanza per il svilup dal sport d'enviern en il Grischun. Ils sportists da skis grischuns sco David e Nini Zogg, Anny Rüegg, Walter Prager, Rudolf Rominger, Edi Reinalter, Andreas Däscher ed auters han cuntanschì renum mundial. Il Maraton da skis engiadinais, organisà dapi il 1969, è cun passa 10'000 participantas e participants il pli grond eveniment da sport en il Grischun. La schlieusa è sa sviluppada en il 19. tsch. d'in vehichel da lavur ad in urdain da sport. Il 1879 è vegnida construida sin iniziativa da giasts englais ina via da scarsolar da Tavau a Claustra. Il 1888/89 han gì lieu las emprimas cursas da bob en il Cresta-Run a S. Murezzan. Il sport d'enviern, che pretenda implants ed indrizs da transport adina pli effizients, è daventà en il decurs dals davos 50 onns il factur il pli impurtant dal turissem en il Grischun. 
Litteratura:
J.B. Masüger, Leibesübungen in Graubünden einst und heute, 1946; P. Caminada, Wintersport in Graubünden - Entstehung und Entwicklung [...], 1986; K. Wanner, Spiel & Sport in Graubünden, 1991.

Kurt Wanner

lemma precedents SportSprecher, Andreas (von Bernegg) lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: