Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents FaverasFederaldemocrats lemma sequent

Favugn
Vischnanca polit., cirq. Trin, distr. Il Plaun, situada en la planira da vart sanestra dal Rain tranter Cuira e Domat. Ca. 840 in villa Fagonio (che stat a la basa dal num rum. F.), 1290 tud. veltsperch, tud. Felsberg (uffiz.). 1850 482 abit.; 1900 647; 1950 939; 2000 2'029. Chats dal temp neolitic en la Kessihöhle ed en la Tgilväderlishöhle laschan presumar in'emprima colonisaziun enturn il 2000 a.C. Auters chats dateschan dal temp da bronz (spada, stilet cun moni culà), in vasch da terracotga dal temp da Hallstatt (7. tsch. a.C.). Il chastè-fortezza da F., bandunà en il 15. tsch., è probablamain vegnì construì dals signurs von Frauenberg ch'han exercità fin a l'entschatta dal 14. tsch. ils dretgs signurils per incumbensa da la claustra da Reichenau. Las restanzas da la miraglia èn vegnidas utilisadas en il 19. tsch. per construir ils rempars e la chasa da scola. Enturn il 1315 èn passads ils dretgs signurils ed il chastè als conts de Werdenberg-Sargans, il 1368 ad Ulrich II Brun de Razén. A partir da quel mument è sa sviluppada l'istorgia politica da F. a pèr cun quella dal signuradi da Razén. A chaschun da la reorganisaziun administrativa dal 1851 è la vischn. da F. vegnida attribuida al cirquit da Trin. Cuntrari als auters vischinadis da la dretgira da Razén ha F. aderì il 1535 a la cretta refurmada ed è vegnì germanisà gia baud. La baselgia è menz. il 1305, il patrocini da S. Tumasch il 1481. Fin il 1526 ha era Says appartegnì a la plaiv da F. La baselgia ref. actuala è ina construcziun gotica tardiva da l'entsch. dal 16. tschientaner. En consequenza da numerusas lavinas da crappa, ch'èn sa distatgadas tr. il 1832 ed il 1850, è ina gronda part dal vitg vegnida reconstruida pli a l'ost (Neu-F./Neudorf), ordaifer la zona da privel. A l'entsch. dal 19. tsch. èn vegnidas explotadas pitschnas quantitads dad aur al Calanda ch'han permess da batter (tut tenor funtauna) 52 resp. 100 dubluns grischuns. Il 1832 ha F. cumprà l'Alp Tambo a Spleia. La viticultura, interrutta il 1910, è vegnida reactivada il 1973. Tranter il 1796 ed il 1817 ha existì a F. ina fabrica da mangola Indienne, e tr. il 1817 ed il 1910 ha la cularia Theus producì passa 220 zains, tr.a. era quels da la baselgia da S. Martin a Cuira. Dapi il 1898 exista ina firma da construcziun d'orglas a F. Fin viaden il 19. tsch. han ils abitants da F. pratitgà l'agricultura ed il transport da laina e da martganzia, flottada sin il Rain fin a Rheineck/SG. Il 2005 lavuravan 11% da las persunas cun activitad da gudogn a F. en l'emprim, 44% en il segund e 45% en il terz sectur, ca. 70% eran pendularis dal lieu, surtut a Cuira ed en las Ovras da Domat.


Litteratura:
Kdm GR 3, 38-42; A. Schneller, Felsberg, ein geschichtlicher Rückblick, 1983; Clavadetscher/Meyer, Burgenbuch, 183, 293; A. Schneller, Felsberger Heimatbuch, 2008.

Linus Bühler

lemma precedents FaverasFederaldemocrats lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: