e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Chapella Chapitel catedral da Cuira  Chapitani da mats Chau (era: mastral, pres.) da la cumpagnia da mats existenta antruras en tut las vischnancas grischunas. Al chapitani da mats duevan tut ils comm. obedientscha absoluta. El convocava e manava las reuniuns, prendeva giu l'engirament dals novs comm. e fascheva da ceremoniari a chaschun dals ritus da recepziun occasiunals (battaisem, provas da curaschi, e.a.). El presidiava era la dretgira (nauscha) dals mats. En occasiun da festivitads ecclesiasticas cumandava el la parada (guardia d'onur armada). Fin enturn il 1800 è il chapitani da mats stà o.t. era cumandant da la renumada e temida "canaglia", engaschada en campagnas armadas anarchicas (corps da voluntaris). La gronda quota da vuschs e la forza da cumbat militara da las cumpagnias da mats han conferì al chapitani da mats fin viaden il 19. tsch. in'enorma influenza e bler prestige entaifer il vischinadi ed il cumin. En Bergiaglia era el savens comm. ex officio da la dretgira criminala. Cun la perdita da las funcziuns politic-militaras da las cumpagnias da mats a partir dal 1850 ha era il chapitani pers sia impurtanza. Oz cumpara el mo anc sco cumandant da la parada a l'occasiun da festas religiusas impurtantas en il Grischun cat. e sporadicamain durant ils cumins (p.ex. a Mustér fin l'onn 2000). Litteratura: G. Caduff, Die Knabenschaften Graubündens, 1932; Sprecher/Jenny, Kulturgeschichte. Adolf Collenberg  Chapella Chapitel catedral da Cuira  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: