e-LIR / Lexicon Assistenza e-LIR Contact Publicaziun Sponsurs	Lexicon Istoric Retic (LIR) Lemma Rumantsch Deutsch Italiano Chavazzin   A  B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z  Assicuranza da malsauns Assicuranza per vegls e survivents (AVS)  Assicuranza da muvel L'emprima assicuranza da muvel č doc. il 1602 a Schlarigna: per animals pers tras malsogna vegniva pajā 50% da la valur equivalenta. Il 1831 existiva in Hilfsverein zu Andeer che segirava arments ed emprestava era daners a tschains als purs. Il 1842 čn suandads Zirān e Reschen, il 1843 Novagnas. Las iniziativas privatas e parlamentaras per la creaziun d'assicuranzas da muvel obligatoricas čn vegnidas refusadas dal Cussegl grond senza cuntravusch: p.ex. quella inoltrada il 1842 da Johann Conrad Herold e quella preschentada il 1849 da Gaudenzio Torriani da Suogl (ens. cun 22 ulteriurs deputads). Il 1897 ha il suveran acceptā l'Assicuranza da muvel facultativa. En quel mument possedevan 13 societads in'assicuranza da muvel, e gia la primavaira 1898 han 102 ulteriuras societads inoltrā lur statuts a la Regenza grischuna. La lescha chant. davart l'Assicuranza da muvel e las subvenziuns fed. han permess a partir dal 1912 da fundar novas societads da muvel, ed il 1921 eran mo anc 19 vischnancas (5,6% dal muvel) senza in'assicuranza da muvel. Dapi il 1920 ha la Regenza propagā in'assicuranza obligatorica per portgs, chauras e nursas. Ina dunsaina vischnancas possedeva gia ina tala (dentant p.p. mo per portgs), ed il 1931 l'ha il suveran acceptada, cumbain mo en la versiun facultativa. Obligatorica era ella mo per quellas societads che l'han acceptada cun ina maioritad da las vuschs. Revisiuns: 1963 e 1994. L'onn 2000 č l'Assicuranza da muvel vegnida liberalisada: l'obligatori e las subvenziuns chant. čn vegnids stritgads. Fin il 2005 ha il Chantun sustegnė fusiuns d'assicuranzas da muvel localas a societads regiunalas. Litteratura: J. Forrer, Die Entwicklung der Bündnerischen Viehversicherungen von 1898-1947, 1955; CDG. Adolf Collenberg  Assicuranza da malsauns Assicuranza per vegls e survivents (AVS)  © HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada. Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: