Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents Amstein, Johann RudolfAndeer lemma sequent

Anabaptissem
Moviment collateral da la Refurmaziun, fundà oriundamain da discipels da Zwingli ch'eran s'organisads il 1524/25 per protestar cunter las innovaziuns memia pauc radicalas da lur maister. Ils anabaptists postulavan ina baselgia, a la quala la communitad pudeva participar voluntariamain ed en la quala ils fidaivels avevan da resguardar sulettamain las leschas divinas da l'Evangeli e quellas da la Pregia sin il munt. Comm. da la Communitad anabaptistica dals sontgs pudeva daventar be quel ch'era sa convertì e ch'aveva confermà quai cun sa laschar battegiar (batten dals creschids). La S. Scrittira era impegnativa per la vita sociala ed economica dals anabaptists. Els refusavan perquai l'instrucziun ecclesiastica, la baselgia statala, il batten d'uffants, l'impegn da l'urden statal, l'engirament visavi las autoritads ed il servetsch militar. Tant ils refurmads e luterans sco era ils catolics consideravan e persequitavan perquai ils anabaptists sco secta spiritualistica ed eretica.
L'anabaptissem era sa derasà a partir da Turitg sur las Alps fin en il Tirol, la Moravia, la Germania dal Sid e l'Ollanda. A Turitg eran activs o.t. Konrad Grebel († 1526) e Felix Manz (najentà il 1527 en la Limmat). L'emprim anabaptist activ a Turitg è però stà il Grischun Andreas Castelberger (dapi il 1522). Ad el era s'associà il 1525 Georg Cajakob, alias Jörg Blaurock, da Panaduz. Exiliads da Turitg, èn Castelberger, Cajakob e Manz sa domiciliads il 1525 a Cuira, nua ch'els han proclamà, a l'entschatta cun success, lur cretta. Alura han però il burgamester ed il cussegl da Cuira cumenzà, ens. cun il plevon da la citad Johannes Comander, a cumbatter ils anabaptists. Manz è vegnì expulsà a Turitg e Blaurock han ins mess en praschun, da la quala el ha dentant pudì fugir. Il 1526 ha gì lieu a Maiavilla ina dretgira penala cunter numerus anabaptists. Wolfgang Schorant, alias Ulimann, in ulteriur Grischun, ha pudì mitschar da la sentenzia tras fugia ed è daventà il chau dals anabaptists songagliais (executà il 1528 en la Svevia). Anc il 1528 missiunava Castelberger cun fervenza a Cuira; pli tard n'han ins dentant pli udì nagut dad el. Cajakob è sa rendì en il Tirol dal Sid, nua ch'el è vegnì executà il 1529 sin il schaffot a Klausen, suenter avair scrit en praschun ina chanzun da cumià commoventa. Supprimids durant decennis, èn alura ils anabaptists puspè cumparids cun ils fugitivs da cretta tal., immigrads en las Trais Lias enturn il 1550. Sin iniziativa dal plevon da la citad da Cuira, Tobias Egli, ha la Dieta decretà il 1570 in scumond per anabaptists, arians ed auters eretics a Clavenna, a Plür ed en Vuclina, admettend sulettamain la confessiun evangelica e quella roman-catolica. Il 1577 ha la Sinoda da Cuira approvà ina posiziun redigida da Durich Chiampell en favur da la vaira cretta cristiana e cunter ils anabaptists u libertins. Ina gruppa d'anabaptists, manada da Leopold Scharnschlager (scolast a Glion, oriund dal Tirol, † ca. 1563), è stada activa en la segunda mesadad dal 16. tsch. a Glion e conturns. Anc enturn il 1600 era l'anabaptissem relativamain derasà en questa regiun. Steffan Gabriel, plevon a Glion, ha rapportà il 1605 ch'el haja triumfà en ina gronda reuniun dal pievel en la Lumnezia sur dus anabaptists en preschientscha da sis plevons.


Archiv:
ASGR, actas dal pajais.

Litteratura:
F. Jecklin, Jörg Blaurock vom Hause Jacob, en: JHGG, 1891, 1-20; T. Schiess, Aus dem Leben eines Ilanzer Schulmeisters, en: BM, 1916, 73-89; Camenisch, Reformationsgeschichte, 67-81; M. Bundi, Stephan Gabriel, 1964, 25.

Martin Bundi

lemma precedents Amstein, Johann RudolfAndeer lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: