Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents SchlappinSchlegel, Theodul [Theodor] lemma sequent

Schlarigna
Vischnanca polit., cirq. Engiadin'Ota, distr. Malögia. Vitg a mantun situà a la sbuccada da la Val dal Bernina en l'Engiadin'Ota, cun la fracz. da Crasta. 1313 Schellarin, 1320 Celarina, fin il 1943 Celerina, 1943-50 Schlarigna/Celerina, dapi alura uffiz. Celerina/Schlarigna. 1850 245 abit.; 1900 341; 1930 889; 1950 713; 1960 868; 2000 1353. Il 1895 han ins chattà a S. il piz d'ina lantscha dal temp da fier. A l'ost da Punt Muragl existan restanzas dal chastè da Chastlatsch. S. parta l'istorgia politica dal cumin resp. dal cirquit d'Engiadin'Ota. L'antica baselgia parochiala da S. Gian (nav unica, palantschieu sura da lain, frescos prezius) è vegnida construida il 1478 sin ina collina en la planira da l'En, nua ch'i sa chattava ina chaplutta enturn l'onn 1000 (exchavaziuns archeol. 1974). Il 1682 ha il chametg donnegià il grond clutger, ed il piz, destruì dal fieu, n'è betg pli vegnì reconstruì. En vischinanza da la punt sur l'En sa chattava anc il 1800 ina baselgia deditgada a la s. Trinitad, erigida enturn l'onn 1000. Il clutger da la baselgia da S. Maria a Crasta (14. tsch.) è construì en il stil romanic. S. è stada la davosa vischnanca da l'Engiadin'Ota ad aderir a la Refurmaziun (1577). La baselgia ref.(Bel Taimpel) è vegnida erigida il 1669 en il stil baroc. La baselgia cat. da S. Antoni datescha dal 1939. En l'emprim act uffizial dal 1320 èn gia attestadas las inundaziuns dal Flaz ch'han, cun quellas dal Schlattain, adina puspè chaschunà donns fin a la correcziun dal flum en il 20. tschientaner. Il 1631 ha destruì in incendi 43 chasas a S. Il svilup turistic è vegnì inizià il 1860 (emprim hotels). Dapi la fin dal 19. tsch. sa chatta a S. l'arriv da las pistas da bob e da skeleton cun partenza a S. Murezzan. Dal 1891 fin il 1968 ha possess la vischnanca la bieraria situada il pli aut en l'Europa. Dapi il 1958 avran las Pendicularas S.-Saluver ina regiun da skis d'emprima qualitad. Il svilup excessiv en la construcziun da residenzas secundaras, occupadas o.t. da Talians ("Piccolo Milano"), l'immigraziun massiva da persunas da lingua tud. ed il dumber creschent da glieud che viva a S. e lavura utrò han influenzà fermamain la vita locala e provocà ina digren massiva da la lingua e cultura rum.: il 1860 discurrivan anc 96% dals abitants da S. rum., il 2000 mo anc 12,8%/35,1% (ML/Lindic).


Litteratura:
Kdm GR 3, 322-39; Posta Ladina, 22-7-1978; Gem. GR, nr 31, 1982; G.-P. Ganzoni, Monografia da S., 1982; Raschledas: dal S. d'üna vouta: istorgettas puteras, edì da R. Felix, H. Matthias, 2001.

Ottavio Clavuot

lemma precedents SchlappinSchlegel, Theodul [Theodor] lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: