Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents Rovere, Giulio dellaRuchenberg, von lemma sequent

Roveredo
Vischnanca polit., lieu principal dal cirq. da R. e dal distr. Moesa. 1219 de Regoredo. 1802 749 abit.; 1850 1'084; 1900 1'136; 1950 1'846; 2000 2'108. Exchavaziuns han purtà a la glisch numerus objects dals temps da bronz e da fier, munaidas d'arom e da bronz sco era ina necropola dal temp roman. A partir da l'epoca langobarda è vegnida dividida la vischnanca en quatter degagne: Campagna (l'actual S. Giulio), S. Fedele, Toveda e Oltracqua. Integrà en il Comun grande di Mesolcina e Calanca, ha furmà il vischinadi da R. - almain a partir dal 11. tsch. - in feud da la fam. nobla dals de Sacco. Il 1480 ha Gian Pietro de Sacco vendì il signuradi dal Mesauc a Gian Giacomo Trivulzio ch'ha laschà restaurar e fortifitgar il Palazzo de Sacco (gia reconstruì il 1335, alura Palazzo Trivulzio) ed installar a R. era in lavuratori per batter munaidas. Ecclesiasticamain era suttamessa la vischnanca da R. a l'entschatta al chapitel da S. Vittore. Il 1481 è la baselgia da S. Giulio, doc. a partir dal 1219, daventada ina baselgia parochiala. Tr. ils auters edifizis sacrals figureschan las baselgias da S. Antonio (ca. 1350, ampl. enturn il 1620), da la Madonna del Ponte chiuso u da S. Anna (doc. il 1524, ampl. en il 17. tsch. en stil baroc) e da S. Rocco in Carasole (doc. il 1481). En il 16.-18. tsch. èn naschids a R. numerus artists (architects, stuccaturs, picturs) ch'èn stads activs en Germania ed en Austria (Albertalli, Barbieri, Bonalini, Broggio, Comazio, De Gabrieli, Riva, Sciascia, Zuccalli). L'emprima scola a R. è doc. il 1572. Il 1583-84 ha fundà Carlo Borromeo a R. il collegi dals gesuits ch'ha dentant gì ina curta vita. Il 1747 è vegnì avert il Ginnasio de Gabrieli (existent fin il 1853), il 1855 il Collegi da S. Giulio, il 1891 il Proseminari (tal.) da S. Anna.  La vischnanca dat albiert a la scola secundara, a la dretgira cirq. ed a la dretgira districtuala. Il Monte Laura (1380 m) è in lieu da vacanzas frequentà o.t. durant la stagiun da stad. Il 1907 è vegnida inaugurada la lingia da viafier Blinzuna-Mesocco (sistida il 1972). La construcziun da la via naz. A13 (1960-70), che traversa territori abità, ha disturbà fermamain l'ambient e l'aspect da R. L'avertura d'in nov traject, construì parzialmain en galarias, è planisada per il 2014.


Litteratura:
P. Stanga, Ricerche storiche su R. (GR), 2004; SO, 17-9-2007.

Cesare Santi

lemma precedents Rovere, Giulio dellaRuchenberg, von lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: