Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents Son Giachen, ValSon Gliezi, Pass da lemma sequent

Son Gliezi
Baselgia ed anteriura claustra da premonstratens a Cuira. Dal temp medieval tempriv n'existan naginas funtaunas segiras davart la baselgia, da la quala ins aveva engulà gia avant l'onn 821 las reliquias da s. Gliezi. Enturn l'onn 800 para d'avair existì a S. ina congregaziun che viveva tenor las reglas claustralas e che manava ina scola da spirituals. Era il scriptori curretic dal temp carolingic sa chattava prob. a S. Il 1149 èn attestads premonstratens ch'eran sa domiciliads prob. pauc avant a S. Lur convent era ina filiala da Roggenburg en Baviera ed appartegneva a la provinza svabaisa da l'urden respectiv. Il preses cumpara l'emprim sco priur, il 1156 sco prevost ed a partir dal 1186/91 sco avat, malgrà ch'il chapitel general aveva conferì pir il 1453 a la claustra da S. il status d'ina abazia. Durant la Refurmaziun è vegnì executà il 1529 l'avat Theodul Schlegel, e la claustra è vegnida messa sut curatella da la LCD. Il 1539 èn ils bains claustrals vegnids attribuids sco feuds ereditars als vischins da Cuira. Il convent è s'exilià a Bendern/FL, nua ch'el è sa reducì a paucs commembers. Las stentas energicas interprendidas da vart da la Chasa Habsburg per restituir la claustra han pussibilità il 1636 il return da quella a S. Suenter la dissoluziun dal convent il 1806, è sa domiciliada ina congregaziun da redemtorists da Babenhausen (Baviera) a S. Suenter lur exiliaziun, è ida la baselgia il medem onn al Seminari da spirituals bandischà da Meraun.
Il possess da S. era concentrà a Cuira (chasas, curts, prada, vignas), en la Val dal Rain da Cuira, en il Scanvetg ed en la Val da Curvalda; utra da quai aveva S. era possess pli lontans (Bendern, curt a Rankweil/Vorarlberg e.a.). A la claustra da Cuira era annectà il convent da mungias da S. Hilari, menz. 1209 e per la davosa giada il 1347. Dasperas sa chattava la chaplutta da S. Antoni, doc. a medem temp sco possess da S., cun ses ospital per leprus. Il 1154 ha attribuì l'uvestg in ulteriur ospital da Cuira a la claustra, numnadamain quel da S. Martin. Vers la fin dal 14. tsch. ha alura surpiglià la citad da Cuira omadus ospitals. A l'attribuziun dal 1154 appartegneva la baselgia da l'anteriura claustra da mungias a Mistail. Il 1282 ha la claustra stuì barattar quella, ens. cun la plipart dal possess respectiv, cunter la baselgia episcopala privata a Sagogn. Il 1156 ha affidà l'uvestg la direcziun dal convent da canonissas a Cazas ad in priur da la claustra da S., promovida o.t. dals signurs da Belmont ch'avevan là lur fossa. La baselgia da S. sa basa sin ina memoria da s. Andrea dal 4. tsch. tardiv. Da l'edifizi carolingic cun sala a trais apsidas (prob. da l'emprima mesadad dal 8. tsch.) è sa mantegnida sulettamain la cripta (emprima mesadad dal 8. tsch.), destinada a la veneraziun dal patrun. La chombra sepulcrala annexa (l'uschen. chombra d'Emerita) para d'esser pli giuvna. Chats da fossas conferman la funcziun da S. sco baselgia sepulcrala dals Zaccons/Victorids. L'edifizi romanic ha vivì il 1252 la translocaziun da las reliquias da s. Gliezi, rescuvertas il 1108, il 1295 ina reconsecraziun en onur dals ss. Andrea e Gliezi, da la s. Emerita e da Numnasontga. Suenter reconstrucziuns da la baselgia e da la claustra en il temp gotic tardiv, han ins cuntanschì il 1811 cun l'auzament da l'entir cumplex il stadi architectonic actual.


Litteratura:
Kdm GR 7, 257-71; N. Backmund, Monasticon Praemonstratense, I/1, 1949, 52-55 (1983²); F. Oswald e.a., Vorromanische Kirchenbauten, 1966-71, 51 s. (1990²).

Florian Hitz

lemma precedents Son Giachen, ValSon Gliezi, Pass da lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: