Logo und Banner  

Lexicon Istoric Retic (LIR)

Lemma
Chavazzin  

A
 B  C  D  E  F  G  H I  J  K  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V  W  X  Y  Z

stampa
lemma precedents PortsPoschiavo, Bernardo da lemma sequent

Poschiavo
Vischnanca polit., cirq. Puschlav, distr. Bernina, situada en ina foppa lada da la part sura dal Puschlav. 824 in Postclave (copia); 1140 de Pusclauio. P. cumpiglia, ultra dal lieu principal P. (il Borgo), las fracz. dad Angeli Custodi, San Carlo, Cologna, S. Antonio (Li Curt), Annunziata, Prada, Pagnoncini, Cantone, Le Prese e Miralago (parzialmain anc sin territori da la vischn. da Brüsch). Vischnanca paritetica (maioritad cat.) e da lingua taliana. 1850 2'888 abit.; 1900 3'102; 1950 4'034; 2000 3'225. La structura organisatorica da la vischnanca è attestada per P. gia en il 12. tschientaner. Ils emprims fragments da statuts com. dateschan dal 1388. Ils Matsch-Venostas avevan la suveranitad territoriala en il 12. e 13. tsch., ils Viscontis tr. il 1350 ed il 1406, ed a partir dal 1408 ha P. fatg part da la LCD. Ils Puschlavins han elegì l'emprima giada sco suverans in podestà (mastral) il 1524. La vischnanca da Brüsch è sa separada da P. il 1851.
L'onn 824 vegn menz. per l'emprima giada ina baselgia cun dretg da batten, il 1286 la baselgia principala da S. Vittore. La baselgia è vegnida reconstruida en stil gotic il 1497-1503, alura transfurmada en stil baroc ed elevada il 1690 ad ina baselgia collegiata. Brüsch ha appartegnì a partir da ca. l'onn 1400 a la plaiv da P. ed è sa separada da quella il 1501. La cuminanza ref. da P., constituida enturn il 1550 ha stuì fugir il 1623 da las persecuziuns en connex cun ils Scumbigls grischuns ed ha pudì turnar ed eriger in'atgna baselgia pir suenter la sentenzia da cumpromiss da las Trais Lias dal 1642. Il 1629-38 è vegnida fundada la claustra da las ursulinas ch'è passada il 1684 a l'Urden dals augustins. La scola publica ref. è vegnida averta il 1824-25, quella cat. (l'Istituto Menghini) il 1830. Las duas scolas èn restadas separadas tenor confessiun fin il 1967. La prevenda cat. appartegneva a l'uvestgieu da Com ed è passada a la diocesa da Cuira pir il 1870.
Cun la conquista da la Vuclina tras ils Grischuns il 1512 èn l'impurtanza strategica e commerziala e quella per il transport s'augmentadas a moda considerabla. La perdita da la Vuclina (1797) ha indeblì fermamain l'economia da P., basada durant tschientaners sin l'agricultura e l'allevament da muvel. En il 19. tsch. èn emigradas numerus Pus'ciavins en auters pajais da l'Europa ed en l'Australia. En la segunda mesadad dal 19. tsch. han erigì pastiziers e cafetiers emigrads en la Spagna ed en il Portugal numerusas villas a P., daventadas enconuschentas sut il num "quartier spagnol".
In modest svilup industrial, avant la fluriziun turistica, han ins gì enturn il 1850 cun ina bieraria (1850/52-1929) ed ina fabrica da tabac (avant il 1840 fin il 1866). Il 1913 è vegnì avert in ospital, reconstruì en la zona da S. Sisto il 1927 e restructurà cumplettamain il 2005. La tipografia Landolfi, endrizzada il 1547, è stada l'emprima dal Grischun. Sin il plaun cultural e sin il champ da la furmaziun vegnan las offertas pussibilitadas dal Progetto P. il 1995-2001 cuntinuadas dal Polo P. Il 2005 lavuravan 60% da las persunas cun activitad da gudogn a P. en il sectur terziar. Grondas inundaziuns ha P. subì en ils onns 1566, 1572, 1834 e 1987. Meglieraziun generala 1962-2007.


Litteratura:
L. Boschini, Valposchiavo, 2005; Il Borgo di P., edì da D. Papacella, 2009.

Arno Lanfranchi

lemma precedents PortsPoschiavo, Bernardo da lemma sequent

pagina precedenta


© HLS: Tuts dretgs d’autur da questa publicaziun electronica èn tar
il Historisches Lexikon der Schweiz, Berna. Per tut ils texts publitgads a moda
electronica valan las medemas reglas sco per la publicaziun stampada.





Redacziun LIS, Gerberngasse 39, Chaum postal 322, 3000 Berna 13, tel. +41 31 313 13 30, e-mail: